Notes
(Not reprinted in 1865.)
{464} THE following are the
originals of some of the passages translated under this last Head: —
Gerdil
"Nel giuramento si dee riguardare l'intenzione di chi giura, e l'intenzione
di quello a oni si presta il giuramento. Chicunque giura si obbliga in
virtł delle parole non secondo il senso ch' egli si ritiene in mente,
ma nel senso secondo cui egli cognosce che sono intese da quello a cui
si fa il giuramento. Allorchč la mente dell' uno č discordante dalla
menLo dell' altro, so ciņ avviene per dolo e inganno del giurante,
questi č obbligato ad osservare il giuramento secondo la sana mente di
chi la ha ricevuto; ma quando la discrepanza nel senso proviene da mala
intelligenza senza dolo di chi giura, in quel caso egli non č obbligato
se non a ciņ che avea in mente di volersi obbligare. Da ciņ segue die
chiunque usa restrizione inentale o equivocazione nel giuramento per
ingannare la parte cui egli lo presta, pecca gravissimamente, ed č
sempre obbligato ad osservare il giuramento nel senso in cui egli sapea
che le sue parole erano prese dall' altro, secondo la decisione di S.
Augostino (epist. 224) 'Perjuri sunt qui servatis verbis, expectationem
eorum quibus juratum est deceperunt.' Chi giura esternamente senza
interna intenzione cli giurare, commette gravissimo peccato, e rimane
con tutto ciņ nell' obbligo di adimperlo … In somma tutto che č
contrario alla buona fede, č iniquo, e facendovi intervenire il nome di
Dio si aggrava l'iniquitą colla reitą del sacrilegio."—Opusc.
Theolog. Rom. 1851, p. 28.
Natalis Alexander
Perjurium est mendacium juramento firmatum. Illos vero mentiri compertum
est, qui juramenti verba proferunt, et jurare vel obligare se nolunt,
aut qui restrictiones mentales et ęquivocationes jurando adhibent,
siquidem verbis significant quod in mente non habent, contra finem
propter quem institutę sunt voces, ut videlicet sint signa conceptuum.
Vel aliud volunt quąm verba significent secundum se et secundum
communem loquendi morem, et personarum ac negotiorum circumstantias;
atque ita verbis ad societatem fovendam institutis abutuntur."—Theol.
Lib. iv. c. iv. Art. 3. Reg. 11. {465}
Contenson
"Atque ex his apparet quam damnanda sit eorum semidoctorum temeritas,
qui mendacia et ęquivocationes verbis et exemplis Christi pręcolorant.
Quorum doctrinā, quę ars fallendi est, nihil pestilentius esse potest.
Tum quia quod tibi non vis fieri, alteri ne feceris; sed ęquivocationum,
ac restrictionum mentalium patroni ęquo animo non paterentur se ab
aliis illudi: ergo illud œcumenicum naturę principium nulli ignotum,
omnibus quamlibet barbaris implantatum violant. Tum quia urget
argumentum Augustinus, etc. ... Sanč sicut ęgrč cum illis convivimus,
quorum linguam non intelligimus; et authore Augustino, lib. 19, de Civit.
'Libentiłs viviti homo cum cane suo, quam cum homine alieno:' ęgriłs
certč cum illis conversamur qui fraudes artificio tectas adhibent,
audientes circumveniunt dolis, insidiis eos petunt, tempus observant,
verbaque idonea aucupantur, quibus veritas veluti quodam involucro
obtegitur: sicut č contra nihil eorum convictu suavius, qui ab omni
simulandi studio Ionge absentes, sincere animo, candido ingenio, aperta
voluntate pręditi sunt, oderunt artes, nudam veritatem tam amant, quam
loquuntur: quorum denique manus lingua, lingua cordi, cor rationi, ratio
Deo congruit, et tota vita unius faciei est, unius et coloris: nec aliud
os prę se fert, aliud animus celat, et verborurn duplicium velo
obtendit. Certe tolerabilior erat Babylonica confusio, in qua invicem
loquentes se minimč intelligebant, eorum convictu, qui non so
intelligunt, nisi ut sese mutuo decipiant.
"Nec obest quod nornine ęquivocationum, vel
restrictionum mentalium mendacia fucent. Nam ut ait Hilarius lib. 2. de
Trinit., 'Sensus, non sermo, fit crimen. O ubi simplicitas Christiana,
quę regulā illā Legislatoris sui Christi contenta est: Sit sermo
vester, Est est, Non non!' O ubi est mulier illa virilis totam
Probabilistarum ęquivocationibus veniam dantium nationem confusura!
quae referente Hieronymo epist. 49, nec ad gravissimos torturarum
et dirę mortis cruciatus vitandos ęquivocationum usum septies icta
advocavit."—Theol. vii. p. 30.
Concina
"Cardo disputationis Augustinianę, in duobus recensitis libris,
potissimum in eo vertitur, ut rationes prębeantur pro veritatis
occultatione in negotiis summi momenti ... Augustinus nulla reperire
remedia potuit pręter hęc: Primum est silentium … Alterum est aperta
et invicta significatio ... Nullam aliam viam occultandi veritatem
agnovit,—non restrictiones internas, non materiales locutiones, non
verborum amphibolias, non alia juniorum inventa.—Theol. T. iii. p.
278. Lib. v. in Decal. Diss. 3. c. 5. prop. 2d.
" … Hęc autem omnium scopulorum, et
difficultatum origo: quia cum non possit rectę disputationi locus esse,
nisi id pateat de quo est disputandum; certas et claras notiones ęquivocationum,
{466} amphibologiarum, et mentalium restrictionum pręfinire minime
possumus, attentis recentiorum distinctiunculis, effugiis, et thecnis,
quę rem hanc maxime implicatam efficiunt. Has ambages ut evitarem,
cursum inceptum abrumpere, telamque redordiri, atque retexere decrevi:
idque consilii cepi, ut primum omnium de mendacio sermonem instituam.
Illud namque commodi mihi peracta controversię tractatio attulit, ut
deprehenderim, nihil a recentioribus Theologis pro licito
amphibologiarum usu efferri quod prius ab antiquis tum Philosophis, tum
Patribus aliquibus usurpatum non fuerit in mendaciorum patrocinium. Nec
aliud discrimen mihi utrorumque fundamenta perpendenti occurrit, nisi
quod antiqui eas locutiones quas recentiorum Theologorum non pauci
amphibologicas, ęquivocas, et materiales vocant, ingenua
sinceritate mendacia appellaverint."—Diss. iii. De Juram. Dol. etc.
Caramuel
" … Est mihi," inquit, "innata aversio contra restrictiones mentales.
Si enim continentur inter terminos pietatis, et sinceritatis, necessarię
non sunt. Nam omnia quę ipsę pręstare possunt, pręstabunt
consignificantes circumstantię. Quod si tales dicantur, ut etiam ibi
admittendę sint, ubi desunt circumstantię significantes (ignoscant
mihi earumdem auctores, et propugnatores) tollunt humanam societatem, et
securitatem, et tamquam pestiferę damnandę sunt. Quoniam semel admissę
aperiunt omni mendacio, omni perjurio viam. Et tota differentia in eo
erit ut quod heri vocabatur mendacium, naturam, et malitiam non mutet,
sed nomen, ita ut hodie jubeatur Restrictio mentalis nominari; quod est
virus condire saccharo, et scelus specie virtutis colorare."—Apud
Concinam Theol. Diss. iii. De Juram. Dol. etc.
S. Thomas
"Quando non est eadem jurantis intentio, et ejus cui jurat, si hoc
proveniat ex dolo jurantis, debet juramentum servari secundum sanum
intellectum ejus, cui juramentum pręstatur. Si autem jurans dolum non
adhibeat, obligatur secundum intentionem jurantis."—Apud Nat. Alex.
S. Isidorus
"Quacunque arte verborum quisquis juret, Deus tamen qui conscientię
testis est, ita hoc accipit, sicut ille, cui juratur, intelligit.
Dupliciter autem reus fit, qui et Dei nomen in vanum assumit, et
proximum dolo capit."—Apud Nat. Alex.
S. Augustinus
"Illud sanč rectissime dici non ambigo, non secundum verba jurantis,
sed secundum expectationem illius cui juratur, quam novit ille qui jurat,
fidem jurationis impleri. Nam verba difficillimč {467} comprehendunt,
maxime breviter, sententiam cujus a jurante fides exigitur. Unde perjuri
sunt, qui servatis verbis, expectationem corum, quibus juratum est,
deceperunt: et perjuri non sunt, qui etiam verbis non servatis, illud
quod ab eis cum jurarent expectatum est, impleverunt."—Apud Natal.
Alex.
Cattaneo
"Sappiasi dunque, che l'obligo della veracitą, cioč, di conformare le
parole ai sentimenti dell' animo nostro, egli č principalmente fondato
nella necessitą del commercio umano; onde elle non devono giammai nč
possono lecitamente opporsi a questo fine, si giusto, si necessario, e
si importante; tolto il quale, diverebbe il mondo una Babilonia di
confusione. E ciņ accaderebbe in gran parte, ogni qual volta non si
potessero custodire, ne difendere i segreti d' alta importanza, e ne
seguissero altri mali anche peggiori, distruttivi di lon natura di
questo stesso commercio, per cui č stato istituito il parlare. Ognun
vede, quanto tornerebbe in acconcio ad un mandatario, se non conoscendo
la persona, che deve uccidere, io da lui interrogato, mentre il
traditore sta dubbioso coll' archibugio gią alzato, dovessi, o approvar
col silenzio, o titubare, o rispondergli, 'Si egli č il tale.' … in
somiglianti casi, ne quali viene ingiustamente assalita la vostra
sinceritą, quando non sovvenga altro mezzo pił pronto, e pił efficace,
e quando non basti dire 'no'l so;' piantisi pure in faccia a costoro un 'No'
franco e risoluto, senza pensar ad altro. Imperocchč un tal 'no' egli
č conforme alla mente universale degli uomini, i quali sono arbitri
delle parole, e certamente non le hanno obligate a danno della Republica
umana, nč hanno gią mai pattuito di usarle in prņ di furbi, di spie,
d' incendarii, di masnadieri, e di ladri. Torno a dire, che quel No egli
č conforme alla mente universale degli nomini, e a questa mente deve
esser unita a collegata anche la vostra. Chi non vede l'utile manifesto,
che ne trarrebbero gli assassini di strada, se passeggieni interrogati
se abbian seco oro, o gemme dovissero, o tergiversare, o rispondere, 'si
che l' abbiamo;' adunque, in tali congiunture, quel 'No,' che voi
proferite (Card. Pallav. Lib. iii. c. xi. n. 23 de fide, spe, &c.)
resta privo del suo significato e resta appunto agguisa di una moneta, a
cui per volere del Principio, sia stato tolto valore, con cui prima
correva; onde in niun modo voi siete reo di menzogna." Lezione xliv.
Prima Parte.
Bolgeni
"Abbiamo dunque bene, e con certezza pił che morale, provata una
eccezione da porsi alla legge generale di non mentire, cioč, quando non
si possa osservare qualche altro precetto pił importante se non col dir
bugia. Dicono alcuni che nei casi della impossibilitą sopra esposta non
č bugia, quello che si dice. Ma chi dice cosi, confonde le idee, e nega
l'essenza delle cose. Che cosa č la bugia? Est locutio contra mentem:
cosi la definiscono tutti. Atqui nei casi {468} della
impossibilitą sovra esposta si parla contra mentem: ciņ č
chiaro ed evidente. Dunque si dice bugia. Distinguiamo la bugia dal
peccato. Nei casi detti si dice realmente bugia; ma questa bugia
non č peccato per ragione della impossibilitą. Il dire che in
quei casi niuno ha diritto d'interrogare; che le parole significano
secondo la convenzione comune fra gli uomini; e cose simili, che da
alcuni Autori si dicono per esimere da peccato la bugia in quei casi:
questo č un attaccarsi a ragioni frivole, e soggette a molte repliche
quando si ha la ragione evidente della citata impossibilitą."—Il
Possesso, c. 48.
Author in the Mélanges Théologiques
"Il reste donc acquis, et nous n'avons pas le moindre doute sur la vérité
de cette conclusion, que si l'intention de tromper le prochain, est
essentielle au mensonge, il sera permis de dire ce qu'on sait źtre
faux, en certain cas, comme pour éviter un grand danger … Au reste,
quo personne ne s'effraie, il ne sera jamais permis de mentir, et en
cela nous sommes d'accord avec tous les théologiens: nous nous
eloignons d'eux en ce seul point qu'ils appellent mensonge, ce
qui ne l'est pas pour nous, ou si l'on veut, ils regardent comme
mensonge formel et matériel ce qui pour nous est seulement un mensonge
materiel."—Mélanges Théologiques, vime Série. p. 442.
Milton
"Veracitas est Virtus qua ei cui ęquum est, et quibus de rebus
convenit ad bonum proximi, vera dicimus. Psal. xv. 2. Prov. xii. 21, 17;
xx. 6. Zech. viii. 16. Eph. iv. 25.
"Huic opponitur dissimulatio vitiosa. Nam omnis non
improbatur: non enim semper vera palam expromere necesse habemus: ea
tantum reprehenditur quę malitiosa est.
"Secundo opponitur mendacium. Psal. v. 7. xii. 2,
3. Prov. xiii. 5; xix. 5. Joan viii. 44. Apoc. xxii. 15. Mendacio itaque
ne Dei quidem causa est utendum. Job xiii. 7.
"Mendacium vulgo definitur, quo falsum animo
fallendi verbis factisve significatur. Sed quoniam sępe usu venit,
ut non solum vera dissimulare aut reticere, sed etiam fallendi animo
falsa dicere, utile ac salutare proximo sit, danda opera est, ut
mendacium quid sit melius definiamus. Neque enim video cur non idem de
mendacio, quod de homicidio alusque rebus, de quibus infra dicetur, nunc
dici possit, quę non tam facto, quam objecto et fine agendi ponderanda
sunt. Esse enim quos jure optimo fallendos putemus, quis sanus negaverit?
quid enim pueros, quid furentes, quid ęgrotos, quid ebrios, quid hostes,
quid fallentes, quid latrines? (certe juxta illud tritum, Cui nullum
est jus, ei nulla fit injuria:) an illos ne fallamus religio erit?
per hanc tamen definitionem ne illos quidem dictis aut factis fallere
licebit. Certe si gladium, aliamve rem quam apud me sanus deposuerit,
eidem furenti non reddiderim, {469} cur veritatem non depositam, ei ad
quem veritas minime pertineat, male usuro expromam? Enimvero si quidquid
cuicunque interroganti respondetur fallendi animo, mendacium est
censendum, profecto sanctis viris et prophetis nihil familiarius erat
quam mentiri.
"Quid si igitur mendacium hoc modo definiamus? Mendacium
est cum quis dolo malo aut veritatem depravat, aut falsum dicit ei,
quicunque is sit, cui dicere veritatem ex officio debuerat. Sic
diabolus serpens primus erat mendax, Gen. iii. 4. et Cain, cap. iv. 9.
et Sara, cap. xviii. 15. angelis enim merito offensis non satisfecit
ingenua confessione: et Abrahamus, cap. xii. 13. et cap. xx. illud enim
de Sara tanquam sorore figmentum, ut ipse didicisse poterat in Ęgypto,
quamvis incolumitatem vitę sibi proposuerat solam, homines tamen
inscientes in errorem et alieni cupiditatem induxit: et Davides fugiens,
1 Sam. xxi. 3. debebat enim non celasse Abimelecum quo loco res suę
apud regem essent, neque tantum periculum hospiti creare: sic Ananias et
Sapphira, Act. v., mentiti sunt.
"Ex hac definitione, 1mo, haud secus
atque ex altera, patet, parabolas, hyperbolas, apologos, ironias
mendacia non esse: hęc enim omnia non fallendi sed erudiendi studio
adhibentur. 1 Regum xviii. 27. et xxii. 15. 2do, si fallendi
vocem significatione debita sumamus, neminem quidem fallere poterimus,
quin eum eadem opera lędamus. Quem igitur nullo modo lędimus, sed vel
juvamus, vel ab injuria aut inferenda aut patienda prohibemus, eum certe
ne falso quidem millies dicto revera fallimus, sed vero potius beneficio
necopinantem afficimus. 3tio, doles et strategemata in bello,
mode absit perfidia aut perjurium, non esse mendacia omnes concedunt: quę
concessio alteram definitionem plane destruit. Vix enim ullę insidię
aut doli in bello strui possunt, quin palam idque summo fallendi studio
dicantur multa quę falsissima sunt: unde per illam definitionem
mendacio absolvi nequeunt. Hanc igitur potius ob causam licere
strategemata dicendum erit, etiam cum mendacio conjuncta, eo quod, si
quis est cui verum dicere officii nostri non sit, nihil certe interest
an illi, quoties expedit, etiam falsum dicamus: nec video cur hoc in
bello magis quam in pace liceat, pręsertim quoties injuriam aut
periculum a nobismetipsis aut a proximo salutari et probo quodam
mendacio depellere licet.
"Quę igitur testimonia scripturę contra mendacium
proferuntur, de eo intelligenda sunt mendacio, quod aut Dei gloriam aut
nostrum proximive bonum imminuere videatur. Hujusmodi sunt, pręter ea
quę supra citavimus, Lev. xix. Ps. ci. 7. Prov. vi. 16, 17. Jer. ix. 5.
His atque aliis hujusmodi locis veritatem dicere jubemur: at cui? non
hosti, non furioso, non violento, non sicario; sed proximo, quicum
scilicet pax ut justa societas nobis intercedit. Jam vero si veritatem
soli proximo dicere jubemur, profecto iis qui nomen proximi non merentur,
ne falsum quidem, quoties opus est, dicere vetamur. Qui aliter sentit,
ex eo libens quęrerem, quonam decalogi pręcepto prohibeatur mendacium?
respondebit certissime, nono. {470} Age, recitet modo, et mecum sentiet:
quidquid enim hic prohibetur, id proximum lędere ostenditur; siquod
igitur mendacium non lędit proximum, sub hoc certe mandato nequaquam
prohibetur.
"Hinc tot sanctissimos viros theologorum fere
judicio mendacii reos merito absolvemus: Abrahamum, Gen. xxii. 5. cum
dixit servis suis se reversurum cum filio; fallendi tamen animo, nequid
illi suspicarentur; cum ipse persuasus esset mactatum ibi filium se
relicturum; nam nisi ita sibi persuasisset, quid hoc magnopere
tentationis erat? sed intellexit vir sapiens nihil interesse servorum
hoc ut scirent, sibi expedire in pręsentia ne scirent. Rebeccam et
Jacobum, Gen. xxvii., prudenti enim astutia et cautione aditum sibi
muniebant ad jus illud hęreditatis quod alter vili vendiderat; ad jus,
inquam, et oraculo et redemptione jam suum. At patri imposuit: immo
potius erroni patris, qui amore prępostero in Esauum ferebatur,
tempestive occurrit. Josephum, Gen. xlii. 7, etc. multorum sane
mendaciorum hominem, si vulgari illa definitione stetur: quam multa enim
dixit non vera, eo animo ut fratres falleret? dolo tamen fratribus non
malo, sed utilissimo. Obstetrices Hebręas, Exod. i. 19, etc.,
comprobante etiam Deo; fefellerant enim Pharaonem, non lęserant tamen,
sed beneficio potius affecerant, dum male faciendi facultatem ademerunt.
Mosen, Exod. iii., etiam a Deo jussum iter tridui a Pharaone petere,
quasi ad rem divinam faciendam in deserto; eo licet consilio petentem ut
Pharaoni verba daret; non causam enim pro causa, vel fictam saltem pro
vera profectionis afferebat. Universum populum Israeliticum, Exod. xi.
et xii., ab eodem Deo jussum aurum, vasa, vestemque pretiosam ab Ęgyptiis
mutuam petere; et pollicitum sine dubio reddere: fallendi tamen amino;
quidni enim et Dei hostes et hospitii violatores et spoliatores jamdiu
suos? Raabbam, Jos. ii. 4, 5. splendide mentitam, nec sine fide;
fallebat enim quos Deus falli voluit, populares licet suos, et
magistratus: quos voluit ille salvos conservabat; civile officium
religioni recte posthabuit. Ehudem, qui duplici mendacio Eglonem
fefellit, Judic. iii. 19, 20. nec injuria tamen, quippe hostem; idque
Dei non injussu. Jaelem, quę confugientem ad se Siseram blanditiis
perdidit, Judic. iv. 18, 19. hostem licet Dei magis quam suum: quamquam
id non mendacio, sed pia fraude factum vult Junius, quasi quidquam
interesset. Jonathanem, dum rogatus ab amico Davide causam ejus absentię
fictam refert patri, 1 Sam. xx. 6, 28. malebat enim innocentis saluti
quam patris crudelitati officiosum se esse; et majoris erat momenti ad
charitatem ut innocentis amici consuleretur vitę, interposito licet
mendacio, quam ut patri ad maleficium exequendum veritatis inutili
confessione mos gereretur. Hos atque alios tot viros sanctissimos
vulgari illa definitione mendacii condemnatos, vetuli ex limbo quodam
patrum disquisitio hęc veritatis accuratior educit."]
Top | Appendix
1 | Contents | Biographies
| Works |
Home
Note
The matter between [ ], pp. 455-470, was
not reprinted in 1865.
Top | Appendix
1 | Contents | Biographies
| Works |
Home
Newman Reader Works of John Henry Newman
Copyright © 2007 by The National Institute for Newman Studies. All rights reserved.
|